"Jaki mam wybrać komputer?" - jedno z tych pytań, które niektórych przytłacza, a innych nakręca, ale we współczesnym, cyfrowym świecie, jest w pewnym momencie zadawane chyba przez każdego.
Znalezienie odpowiedzi może wydawać się bardzo skomplikowane i, nie będę kłamać, jest w tym szczypta prawdy. Koniec końców rozmawiamy przecież o niezwykle zaawansowanych urządzeniach elektronicznych, które dziwnym sposobem stały się w zasadzie niezbędne do codziennego funkcjonowania.
W tym artykule chciałbym przybliżyć ogólne zasady, którymi warto się kierować. Zasady, które nie zmieniają się przy pierwszej lepszej premierze nowego sprzętu i są możliwie jak najbardziej uniwersalne.
- Wstęp
- Najważniejszy pierwszy krok
- Komputer dla gracza
- Komputer domowy / biurowy / multimedialny
- Komputer dla profesjonalisty
- Kilka słów na koniec
Na początek musimy przypomnieć sobie jaką rolę odgrywają poszczególne podzespoły komputerowe. Niektórzy czytelnicy w tym momencie przewracają oczami, bo przecież wiadomo, że "procesor to mózg komputera", a grafika jest potrzebna do gier. Sęk w tym, że w natłoku marketingu łatwo zapomnieć co właściwie daje nam (albo, co ważniejsze, czego nie daje) więcej megahertzów procesora i kolejne gigabajty pamięci RAM. Szybkie przypomnienie podstaw pozwoli lepiej zrozumieć jakie zależności panują pomiędzy poszczególnymi podzespołami. W dalszej części artykułu ta wiedza okaże się bezcenna.
Procesor
"Mózg komputera", jak lubimy go nazywać, jest - całkiem dosłownie - centralną jednostką obliczeniową (ang. CPU - Central Processing Unit), która przetwarza w zasadzie wszystkie dane przepływające przez komputer. Już od wielu lat procesory składają się z kilku-kilkunastu "rdzeni obliczeniowych" - jakby osobnych procesorów zamkniętych we wspólnej obudowie. Teoretycznie, im więcej rdzeni, tym większa wydajność komputera, ale w praktyce musimy pamiętać, że wiele rdzeni robi różnicę tylko wtedy, gdy aplikacje potrafią sprawnie z nich korzystać.
Z kolei "taktowanie" procesora to ilość cykli pracy jakie procesor może wykonywać w ciągu jednej sekundy. W tym miejscu bardzo łatwo poddać się pokusie myślenia o taktowaniu jako "prędkości" procesora, ale faktyczna wydajność zależy od całej gamy różnych parametrów, a nawet szczegółów konstrukcji procesora. Pamiętajmy: taktowanie nie powinno nigdy być dominującym wyznacznikiem szybkości. Najlepszy sposób na porównanie wydajności różnych modeli procesorów, to rzetelne testy, które publikują serwisy zajmujące się tematyką IT (z reguły w dniu premiery nowych produktów).
Pamięć RAM
Pamięć RAM, to nic innego jak ultra-szybki, tymczasowy magazyn danych, do których dostęp ma procesor podczas pracy. Dzięki jej prędkości, CPU może błyskawicznie ładować informacje, które w danym momencie są przetwarzane. W największym uproszczeniu działa to w ten sposób, że w momencie jak uruchamiamy program, to jego pliki zostają skopiowane z dysku twardego do pamięci RAM i procesor używa ich do pracy. Im więcej pamięci RAM posiada komputer, tym więcej aplikacji można uruchomić jednocześnie, a poszczególne programy mogą pracować nad bardziej złożonymi zadaniami. W tym miejscu musimy pamiętać, że większa ilość pamięci RAM niż jest nam niezbędna, nie wpłynie na dalszy przyrost wydajności komputera. Można powiedzieć, że "RAMu jest wystarczająco dużo, jeżeli tylko nie ma go za mało" ;)
Płyta Główna
Układ nerwowy naszego komputera, podstawa do której podłączone są pozostałe komponenty. Na potrzeby tego poradnika nie musimy wnikać w szczegóły jej pracy i role jakie spełnia, ale warto zapamiętać jedną ważną kwestię: generalnie rzecz biorąc, droższa płyta główna nie zwiększy sama z siebie wydajności komputera (wyjątek stanowią rozbudowane możliwości podkręcania procesora i pamięci RAM w najdroższych modelach, opcja ważna dla entuzjastów), ale powinna pozwalać na większe opcje rozbudowy oraz dawać dostęp do większej ilości szybszych portów i złącz.
Karta Graficzna
GPU (ang. Graphics Processing Unit) - niejako osobny komputer w naszym komputerze. Składa się z procesora umieszczonego na płycie i posiada własną pamięć RAM (w tym przypadku Video RAM, w skrócie VRAM). Cechą szczególną GPU jest to, iż jest to "komputer" stworzony do jednej czynności - generowania obrazu. Tak, wiem, że karty graficzne mogą o wiele więcej, i faktycznie, w pewnych zastosowaniach pełnią rolę np. procesora obliczeniowego, ale jakby na to nie spojrzeć, w przypadku typowego komputera konsumenckiego, ich główne zadanie pozostaje niezmienne. Karty graficzne opisuje się szeregiem parametrów, ale koniec końców w tej materii królują (niestety?) dwie zasady:
- im drożej tym lepiej
- im nowsze tym lepsze
To może brzmieć dość przygnębiająco, ale z drugiej strony pamiętajmy, że do oglądania filmów nie potrzebujemy RTXa 3090 za 9000zł. ;-)
Gdy już ustalimy do czego ma służyć komputer, to szeroki wybór grafik w przeróżnych cenach okaże się zbawienny podczas dobierania optymalnego zestawu dopasowanego do naszego budżetu i potrzeb.
Dysk twardy
Dysk twardy to główna pamięć trwała naszego komputera. Tutaj zapisany jest system operacyjny, programy których używamy, gry w które gramy i pliki jakie przechowujemy. Dyski dzielą się na bardziej tradycyjne, mechaniczne dyski "HDD" (z wbudowanymi talerzami magnetycznymi na których zapisane są dane) oraz nowoczesne, wyjątkowo szybkie dyski "SSD", które są czystą elektroniką bez ruchomych elementów. Ilość i pojemność dysków jest zasadniczo kwestią całkowicie dowolną, zależną od naszych potrzeb.
Zasilacz
Czasami ignorowany, a przecież jakże kluczowy element komputera, źródło zasilania dla wszystkich jego elementów. Porządny zasilacz, o odpowiednio dużej mocy i solidnej jakości, to gwarancja stabilnej pracy komputera, ale też zabezpieczenie pozostałych (często przecież o wiele droższych) komponentów przed skutkami niepożądanych problemów z zasilaniem (takich jak np. nagłe przepięcie w gniazdku).
Obudowa
Kontener w którym zamknięte są pozostałe podzespoły komputera. Dobra obudowa spełnia 3 funkcje: definiuje wygląd i charakter naszego komputera, zapewnia odpowiednie chłodzenie podzespołów, umożliwia rozbudowę o np. dodanie kolejnych dysków.
Zanim przejdziemy dalej, zadajmy sobie pytanie: do czego będzie mi służył komputer? Czy jestem zapalonym graczem? Twórcą treści? Potrzebuję komputera do szeroko pojętych multimediów, a może tylko do pracy w Wordzie? Odpowiedź na to pytanie zdefiniuje w którym kierunku podążymy dobierając nasz idealny sprzęt.
Spójrzmy teraz na przykładowe ścieżki.
Gry, choć dla większości z nas będą źródłem tylko (?) rozrywki, okazują się być aplikacjami potrafiącymi solidnie obciążyć każdy element komputera. Jest to skutek pogoni twórców za coraz bardziej rozległymi i szczegółowymi światami, bliską realizmowi grafiką, lepszą inteligencją wirtualnych przeciwników. Nie ma co się dziwić, bo w dużej mierze tego właśnie oczekują gracze głodni nowych doświadczeń.
Maszyny mające dostarczyć najlepsze wrażenia z rozgrywki muszą mieć dobrze zbalansowaną moc poszczególnych komponentów, żeby minimalizować efekt "wąskiego gardła" (ang. bottleneck), czyli sytuację w której jeden z podzespołów wyraźnie ogranicza wydajność całej maszyny. Jednakże, wbrew obiegowej opinii, nie oznacza to, że "wszystko musi być najdroższe".
Potrzebna moc karty graficznej zależy głównie od tego w jakie gry chcemy (najwięcej) grać oraz jakiej rozdzielczości jest monitor z którego korzystamy.
Rozdzielczość monitora ma kluczowe znaczenie z tego powodu, że każdy jej przyrost dramatycznie wpływa na wydajność potrzebną do wygenerowania płynnego obrazu.
Najpopularniejsze obecnie ekrany FullHD (1920 x 1080 pikseli) to swego rodzaju punkt wyjścia, który nie robi problemów w zasadzie żadnej współczesnej karcie graficznej. Oczko wyżej mamy rozdzielczość "2K" (2560 x 1440 px) dla której musimy uwzględnić droższe konstrukcje, przynajmniej z okolic wydajnościowego centrum aktualnej oferty producentów (na przykład, w przypadku obecnej generacji serii NVIDIA GeForce, są to okolice RTX 3060 - RTX 3060 Ti). Rozdzielczość "4K" (3840 x 2160), to wciąż domena najwydajniejszych GPU, w której nawet najdroższe modele kart graficznych mogą zostać przyparte do ściany, gdy oczekujemy płynnej rozgrywki z maksymalną szczegółowością obrazu.
Rodzaje gier w które gramy to drugi kluczowy czynnik. E-sportowe strzelanki nie mają zbyt wygórowanych wymagań, bo z definicji mają być dostępne dla jak największej liczby graczy, ale oczywiście mocniejsza grafika zapewni więcej klatek na sekundę (powszechnie korzystamy ze skrótu FPS, ang. Frame per Second), tym samym zmniejszając opóźnienie pomiędzy naszą akcją, a widocznym efektem w grze. Gry "klasy AAA", czyli wielkie i drogie produkcje, których premiery są zapowiadane miesiące przed wydaniem, z reguły potrafią wykorzystać dowolnie wielką moc obliczeniową, ale oferują szeroką paletę ustawień pozwalających optymalizować pomiędzy wyglądem gry, a płynnością rozgrywki. Z kolei strategie i RTSy stawiają przede wszystkim na moc obliczeniową procesora.
Skoro już o procesorze mowa, dobrą regułą optymalnego doboru (w sytuacji gdy nie dysponujemy nieskończonym budżetem) jest trzymanie się tzw. "średniej półki" z danej generacji procesorów. W przypadku procesorów Intel, aktualnie oznacza to serię Core i5, a po stronie AMD często polecane są procesory serii Ryzen 5. Konfiguracje tych modeli (szczególnie ilość rdzeni i wątków obliczeniowych) oraz ich ogólna wydajność, jest w pewnym sensie punktem zaczepienia dla producentów gier, którzy starają się, żeby to właśnie od tego poziomu mieć dostęp do pełnej wydajności gry. Jeżeli jednak naszą rozgrywkę chcemy rozszerzyć o dodatkowe zadania dziejące się w tym samym czasie, takie jak na przykład streaming, to warto zwrócić uwagę na serie plasujące się oczko wyżej, z większa ilością rdzeni obliczeniowych, takie jak (aktualnie) Intel Core i7 lub AMD Ryzen 7. Najwydajniejsze modele procesorów możemy spokojnie zostawić profesjonalistom korzystającym z zaawansowanych aplikacji, a zaoszczędzony w ten sposób budżet przeznaczyć na bardziej kluczowe komponenty, jak wspomniana wcześniej karta graficzna.
Pamięć RAM w komputerze do gier jest o tyle kluczowa, że jej zbyt mała ilość poskutkuje wybitnie nieznośnymi spadkami płynności w momencie doładowania kolejnych obszarów gry, a w przypadku szczególnie małej ilości pamięci, gra może nawet odmówić uruchomienia się. Aktualnie możemy z czystym sumieniem polecić ilość RAMu na poziomie 16 GigaBajtów - nie ma obecnie tytułu dla którego było by to niewystarczające. Jeżeli jednak chcemy zabezpieczyć się "na przyszłość", to warto rozważyć opcję 32 GB - gry wciąż się rozwijają, i, choć jest to troszkę anegdotyczne wróżenie z fusów, możemy się spodziewać, że w przeciągu kilku najbliższych lat zaczną pojawiać się produkcje, dla których taka ilość pamięci stanie się optymalna. Większa ilość RAMu przyda się również każdemu, kto grając, ma uruchomionych w tle wiele innych aplikacji i procesów.
Rola dysków w grach zmieniła się w ostatnich latach na wskutek rosnącej popularności szybkich dysków SSD. Producenci gier zrozumieli potencjał jaki otrzymali, pozwalający na tworzenie gier z bardziej otwartym światem, bez częstych ekranów ładowania przy przejściu pomiędzy lokacjami. Obiekty są ładowane z dysku w czasie rzeczywistym, bez ingerencji w płynność rozgrywki. Jednocześnie, z powodu coraz bardziej szczegółowych (czyli większych) tekstur, gry zaczęły zajmować więcej miejsca na dysku. Te dwa czynniki powodują, że coraz więcej gier pracuje optymalnie jedynie na dyskach SSD, a wymagane miejsce do instalacji liczone jest już nie w kilku czy kilkunastu, ale w dziesiątkach Gigabajtów.
W tej kategorii nasze wymagania względem komponentów znacząco maleją, co nie oznacza, że najtańszy zestaw z marketu spełni wszystkie oczekiwania.
W pierwszej kolejności, możemy bez strachu odpuścić sobie ładowanie funduszy w drogie karty graficzne. Wyświetlanie obrazu na monitorze, podobnie jak odtwarzanie filmów (również w wysokich rozdzielczościach jak 4K UHD) nie jest zadaniem wymagającym obliczeniowo w takim sensie jak generowanie obrazu gry. Bez względu na monitor jaki posiadamy lub chcemy zakupić, w zupełności zadowolą nas najniższe modele kart graficznych, a nawet współczesne układy graficzne zintegrowane na procesorach.
Procesor gra pierwszorzędną rolę, ale również nie bywa przesadnie obciążony. W tym przypadku układy ze średniej półki producenta, to de facto szczyt tego czego możemy wymagać. Niższe modele również zaspokoją naszą potrzebę płynności pracy, choć warto wziąć pod uwagę jak wiele programów odpalamy na raz.
Pod tym samym kątem musimy myśleć o pamięci RAM naszego komputera. Przeglądarki, jak wiemy, mogą zaskoczyć apetytem na RAM, a korzystanie z wielu różnych aplikacji jednocześnie również musi zostać zaspokojone adekwantną ilością pamięci operacyjnej. Obecnie punktem wyjścia jest 8 GB pamięci oraz 16 GB dla bardziej wymagających użytkowników. W tym miejscu warto przypomnieć, że RAMu z reguły można dołożyć (jeżeli mamy wolne sloty na płycie głównej) lub wymienić kości pamięci na większe. Pamiętajmy również, że jeżeli nie posiadamy dedykowanej karty graficznej (korzystamy tylko z układu zintegrowanego na procesorze), to część puli pamięci RAM jest rezerwowana na potrzeby pracy tego układu.
Znaczenie dysku przesuwa się w głównej mierze na komfort i sprawność użytkowania. W kontekście ogólnej pracy komputera, dyski SSD zapewniają najlepszą możliwą "responsywność" pracy, krótsze czasy uruchamiania komputera i programów, szybsze ładowanie stron internetowych. Pojemność jest sprawą stricte indywidualną, a jeżeli pracujemy głównie w przeglądarce internetowej i nie mamy potrzeby przechowywania dużych objętościowo plików czy instalacji rozległych programów, to nawet komputer z pojedynczym dyskiem SSD o pojemności 256 GB może okazać się wystarczający.
Komputery przeznaczone do profesjonalnej pracy potrafią być najbardziej zróżnicowane ze wszystkich wspomnianych grup, dlatego opisuję je na końcu i postaram się skupić na kluczowych różnicach pomiędzy poszczególnymi zadaniami. Konfiguracja takiego komputera będzie zależna od rodzaju pracy jaki będzie na nim w głównej mierze wykonywany.
Cyfrowy artysta, paradoksalnie nie potrzebuje wydajnej grafiki, ale przyda się solidny, średnio-półkowy procesor. Niezbędna pamięć RAM zmienia się zależnie od rozmiaru i złożoności projektów. Do prostej obróbki zdjęć wystarczy 8 GB (16 GB dla bardziej zbiorczej pracy), ale wysokiej rozdzielczości projekt w Photoshopie z dziesiątkami warstw i mnóstwem efektów jest w stanie wykorzystać nawet 32 GB RAMu. Dyski powinny mieć większą pojemność w celu przechowywania surowych projektów i niezbędnych im plików.
Producent muzyczny może potrzebować jeszcze więcej pamięci RAM w celu pracy nad projektami z wieloma ścieżkami dźwiękowymi i mnóstwem sampli. 32 GB staje się standardem z 64 GB będącym rozsądną opcją dla szczególnie zaawansowanych użytkowników. Procesor w tej sytuacji również zyskuje na znaczeniu, bo cały ten ogrom danych musi być obsługiwany w czasie rzeczywistym, bez opóźnień skutkujących dźwiękowymi artefaktami i błędami. Procesory serii "Core i5" i "Ryzen 5", to w tej sytuacji opcja minimum, z rozbudowanymi jednostkami 8- i 10-rdzeniowymi (lub więcej) jako najpopularniejsze opcje.
Edytor wideo potrzebuje przyzwoitej karty graficznej, która wspomoże niektóre rodzaje zadań / efektów wizualnych, jednakże główne skrzypce gra para Procesor + RAM. Podobnie jak w przypadku produkcji muzycznej, RAM jest niezbędny do pracy nad rozbudowanymi projektami i objętości na poziomie 32 GB i 64 GB stają się normą, zaś 128 GB może być niezbędną opcja dla najbardziej zaawansowanych użytkowników. Procesor powinien być szybki i mieć wiele rdzeni obliczeniowych, ponieważ wszystkie aplikacje tego pokroju są konstruowane pod kątem jak najlepszego wykorzystania mocy obliczeniowej CPU. W tym segmencie prym wiodą jednostki High-End z serii Intel i7 oraz Ryzen 7 jako podstawa, oraz Intel Core i9 oraz Ryzen 9 jako najlepsza opcja. Nie bez znaczenia będzie pojemność dysków na których pomieścić trzeba ogromne ilości danych w postaci surowych nagrań wideo stanowiących bazę do pracy. Wykorzystanie szybkich dysków SSD pozwoli na płynne przeglądnie montowanego materiału w pełnej jakości.
Projektant 3D potrzebuje rozsądnie wydajnego procesora ORAZ karty graficznej. Grafika z obsługą RayTracingu w czasie rzeczywistym (np. seria GeForce RTX) doskonale wspomoże płynność obróbki i renderowania podglądu. Zapotrzebowanie na RAM nie jest aż tak ogromne jak w obróbce wideo, ale nie powinien być całkowicie ignorowany.
Programista powinien skupić się na mocnym procesorze z jak największą dostępną ilością rdzeni i wątków obliczeniowych oraz sporą ilością pamięci RAM, żeby ułatwić sobie sprawne i częste kompilowanie kodu.
Jak widać, kwestia wyboru komputera nie należy do najprostszych, ale przy zrozumieniu swoich potrzeb, można skupić się na kilku podstawowych zasadach i w ten sposób ułatwić sobie decyzję.
Na koniec chciałbym polecić pewną metodę, która w moim odczuciu sprawdza sie najlepiej:
Po wstępnym rozeznaniu w ogólnych cenach, jakie aktualnie obowiązują na rynku, warto założyć sobie budżet, jaki jesteśmy gotowi przeznaczyć na komputer. Gdy już go mamy, skupmy się na utrzymaniu balansu pomiędzy komponentami i skomponujmy najlepiej zoptymalizowany komputer w założonej cenie. Mam nadzieję, że wskazówki z powyższego artykułu skutecznie w tym pomogą.
Jeżeli jednak wciąż nie czujemy się dość pewnie, by samodzielnie dokonać decyzji, zapraszam do kontaktu z naszym sklepem. Zawsze chętnie pomożemy w skomponowaniu Mocnego Komputera, który spełni twoje oczekiwania.
